Inachis io (Rusałka pawik)

(Linnaeus, 1758)
Jest to drugi najpospolitszy gatunek motyla występujący w Polsce.


WYGLĄD

Długość przedniego skrzydła wynosi 30mm (samice są nieco większe). Rozpiętość skrzydeł: 5-6cm.

Wierzch skrzydeł jest jaskrawoczerwony lub ciemnoczerwony z brunatnym obrzeżeniem.Na wierzchołku przedniego skrzydła duże czerwono-żółto-czarno-niebieskie plamy w formie pawiego oka. Na zewnętrznym brzegu przedniego skrzydła występuje także para mniejszych czystko białych plamek, a na nasadowej połówce przedniego brzegu cienkie żółte i czarne paski. Duża plamka oczna na tylnym skrzydle jest niebiesko-czarna z jasną obwódką.

 

Spód skrzydeł bardzo ciemny- brunatny, prawie czarny, z delikatnym jaśniejszym cętkowaniem oraz nierównomiernie powycinanymi brzegami, co zapewnia mu doskonały kamuflaż imitujący liść.
W pozie spoczynkowej (także podczas zimowania) składa skrzydła pionowo nad grzbietem tak, że ich górne strony stykają się ze sobą, a widoczny jest tylko ciemny spód skrzydeł. Rysunek w formie oczek nie jest w tej pozycji widoczny. Motyl przypomina teraz wiszący zeschły liść. Tak przetrwa on zimę w różnych szczelinach. Gdy jednak zostanie zaatakowany przez ptaka, rozchyla skrzydła i w tym momencie spoglądają na napastnika dwie pary połyskujących oczek.To albo całkowicie potrafi przestraszyć napastnika, albo kierują one dziób tylko na skrzydełka pawika, przez co motyl może wyjść cało z opresji, lub z postrzępionymi albo uszkodzonymi skrzydłami. Gdy pawik siedzi na kwiatach, również co chwilę rozkłada i składa skrzydła, aby w ten sposób odstraszać napastników. Jedynie po chłodniejszym okresie wystawia rozpostarte skrzydła do słońca- pobiera on wtedy ciepło, które poprzez krew przepływającą przez żyłki jest roznoszone po całym organizmie.

Gąsienica jest czarna i kolczasta, z drobnymi białymi plamkami.

 
Larwy gromadnie żerują na pokrzywach i chmielu.

WYSTĘPOWANIE, ZASIĘG, ROZMIESZCZENIE
Pospolity w całej Polsce na kwiecistych łąkach, skrajach lasów, terenach ruderalnych i w ogrodach. Na świecie: od Europy, przez chłodniejsze części Azji, po Japonię.

Często obserwuje się wędrówki w Finlandii między południowymi a północnymi jej populacjami. W ciepłe lata przesuwa się na północ, a w lata zimne cofa na południe.


BIOLOGIA
Spotykany od początku lipca do czerwca z przerwą na sen zimowy. Ma jedno pokolenie. Gatunek wchodzi w okres diapauzy pomiędzy końcem lipca i początkiem października, w zależności od pogody. Czasem pojawia się częściowa druga generacja. Osobniki dorosłe często zimują w budynkach, a potem pojawiają się się w okresie od marca do maja. Gąsienice żerują na pokrzywkach i chmielu, w grupach (prawie do osiągnięcia dojrzałości). Mają wrogów w postaci dwóch gatunków muchówek: Sturmia bella i Phryxe vulgaris. W cieplejszych rejonach mają dwa pokolenia: pierwsze w maju i czerwcu, drugie w lipcu i sierpniu. W północnej Europie występuje jednak tylko jedna generacja. Na małych wysokościach (150m) w północno-zachodniej Grecji dojrzałe larwy były widywane w końcu sierpnia. Poczwarka jest jasno szarozielona z dwoma rzędami błyszczących kolców i wieloma metalicznymi plamkami. Jest ona typu wiszącego, umocowana na roślinie żywicielskiej lub w jej pobliżu.

Rozwój:

Samice składają jaja na przełomie maja i czerwca,po przebudzeniu zimowym. Mają one kolor zielonkawy. Są one składane w nieregularnych złożach od 300 do mw 500 sztuk, na spodzie rośliny żywicielskiej. Przede wszystkim są to duże pokrzywy w nasłonecznionych miejscach.Wyląg gąsienic następuje po 1-2 tygodniach, jest to zależne od temperatury. Na początku mają włoski, które po pierwszym linieniu zastępują kolce. Z czasem ich barwa robi się aksamitnoczarne, biało nakrapiane.Żyją gromadnie, chociaż po czwartym linieniu zaczynają się rozpraszać, aby w końcu a w  lipcu przepoczwarzyć się.  Poczwarki mają różne barwy, które zależne są od otoczenia (zielone,, czare, brązowe lub czarne, lub pokryte złotymi plamami) Latają miesiąc, po czym zapadają w letarg.  Po około 14 dniach z poczwarek wylegają się dorosłe motyle.

ROŚLINA ŻYWICIELSKA

Przede wszystkim pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), czasem chmiel zwyczajny (Humulus lupulus). 


Filmik pokazujący rusałki na budleji